Artikel tijdschrift voor yoga

De essentie van lesgeven

Als yogadocent met vaste lesuren gaan je lessen altijd door, ook als je een mindere dag hebt. Maar wat als je naast een gebroken enkel ook nog in een persoonlijke crisis raakt? Met het vervolgens oppakken van de yogalessen werd ik me meer bewust van de essentie van lesgeven.

Tijdens een wandeling door het bos, op een erg modderig en onregelmatig pad, gleed ik uit en verdraaide mijn enkel op zo´n manier dat ik, voordat ik op de grond lag, al wist dat het foute boel was. Mijn vermoeden werd bevestigd, ik werd misselijk, mijn voet hing er in een onnatuurlijke stand bij en lopen lukte echt niet meer. Gelukkig was ik niet alleen en werd de ambulance en brandweer gebeld om mij op te halen en naar het ziekenhuis te brengen. Daar aangekomen bleek mijn enkel gebroken. Ik zat behoorlijk in de actiemodus want tijdens het wachten op de hulpverleners was ik al bezig met plannen hoe ik het zou gaan doen met mijn werk en de yogalessen. Misschien kon ik als verpleegkundige tijdelijk aangepast werk doen en de yogalessen zou misschien niet de eerste week maar toch echt wel na een week, weer oppakken. Gewoon vanaf de stoel want ik had ooit een bijscholing stoelyoga gevolgd, dus dat ging wel lukken.

Tijd voor jezelf

Dat het heel anders zou gaan kon ik op dat moment nog niet vermoeden. De eerste weken waren erg moeilijk; veel pijn, zorgen of het goed zou komen en angst voor de operatie. Op de Eerste Hulp werd al verteld dat het een complexe breuk was en er was geen garantie of de bewegelijkheid in de enkel ooit weer zou herstellen. Maar eigenlijk was dat niet het grootste probleem. Een aantal maanden daarvoor was mijn moeder overleden. In vrij korte tijd was ik mijn vader en moeder verloren. Weliswaar hadden ze een mooie leeftijd bereikt, 96 en 92 jaar, maar toch miste ik ze erg en ik was nog bezig met de verwerking. Na een aantal jaren intensieve mantelzorg had ik na het overlijden van mijn ouders weer tijd voor mijzelf, mijn gezin en mijn carrière, en nu dit. Het was verwarrend, ik voelde mij onzeker en machteloos.

Het herstel

Ik dacht regelmatig aan het gezegde van ´de zeven vette jaren en zeven magere jaren´. Eerder had ik nogal eens de neiging om letterlijk de jaren te gaan tellen. Maar langzaamaan ontstond het inzicht dat je de vaardigheden die je in goede tijden leert in moeilijke tijden kunt toepassen. Al mijn kennis en ervaring die ik met yoga en mindfulness heb opgedaan kwam nu van pas. Ik begon mijn momenten te pakken om mindful aanwezig te zijn met wat er was. Door alleen al de handen op mijn borst en buik te houden, mijn ogen te sluiten en mijn aandacht naar de adem te brengen kon ik rust vinden in mijzelf en het vertrouwen in mijn lichaam en mijn eigen veerkracht herpakken. Al na een paar dagen pakte ik mijn dagelijkse yogaoefeningen weer op. Door op de grond te gaan liggen en heel gevoelsmatig te bewegen, alsof de bewegingen vanzelf van binnenuit komen. Voelend bewegen noem ik dat in yoga. Langzaam aan werd mijn lichaam weer één geheel en niet alleen een lichaam met een heel zwaar en pijnlijk onderbeen. Steeds meer voelde ik dat yoga niet ging om het resultaat van de houding maar om de ervaring van het moment. Het verdriet en de zorgen waren niet weg, maar ik gaf er juist de ruimte aan.

Anders lesgeven

Vijf weken na de breuk ben ik weer begonnen met yogales geven. In de periode daarvoor heb ik veel nagedacht over hoe ik dat zou gaan doen en of ik het überhaupt zou kunnen. Yogales geven is mijn grote passie en daarnaast mijn werk. Ik stond vanwege de situatie opnieuw stil bij de essentie van lesgeven. De voorbereiding deed ik in gedachten omdat ik de asana´s en oefeningen niet of maar gedeeltelijk op de stoel kon uitvoeren. Inlevend in een houding kon ik de juiste woorden vinden voor de technische instructie en de ervaringsinstructie om zo datgene over te brengen waar het in het proces om gaat. Omdat ik de verschillende âsana´s en oefeningen niet kon voordoen ging er meer tijd zitten in de technische instructies. Ik merkte hoe belangrijk het is om daar de goede woorden voor te vinden en duidelijk te omschrijven wat te doen. Daarnaast moest er ook nog tijd overblijven om de deelnemers de gelegenheid te geven om naar de ervaring van de âsana te gaan. Het werd een nieuwe uitdaging om nog explicieter of verfijnder mijn woorden te kiezen. Door de juiste woorden kan een ervaring meer indalen in het bewustzijn van de deelnemer. Ook kan je de deelnemer uitnodigen zijn of haar eigen woorden te vinden of alleen maar stil te staan bij de ervaring en hierop te reflecteren.

Belichaming van yoga

Wat ik het meest lastig vond was om de deelnemers deelgenoot te maken van mijn eigen proces. Hierbij kon ik klinisch vertellen dat mijn enkel gebroken was en ik daarom les zou geven vanaf de stoel. Maar ik voelde de noodzaak om meer over mijn eigen proces te vertellen. Ik zocht daarin de balans tussen mij kwetsbaar opstellen en een boodschap meegeven aan de groep. Mijn worsteling met gedachten, emoties en pijn en het oppakken van mijn eigen yogabeoefening wilde ik inzetten als voorbeeld. Het gaat dan om belichaming van yoga, waardoor het lesgeven meer doorleefd werd. Gaandeweg de tijd kon ik mijn eigen beoefening voor de groep uitbreiden, waarin ik zichtbaar werd geconfronteerd met mijn eigen beperkingen. Ik werd mij bewust van alle gevoelens en gedachten die dit opriep en kon daarin mijzelf toestemming geven om niet perfect te zijn.Mijn grootste les was de dingen die in het leven gebeuren en hoe je daarmee omgaat datgene is waar yoga over gaat. Yoga gaat niet over het resultaat maar om het proces.